Als Woorden Verdwalen: inzicht in de wereld van een kind met TOS

Ilse Steenbergen • 22 november 2025

Vorige week schoof ik aan bij Café GEZIeN HW, het kennis- en ontmoetingscafé hier in de Hoeksche Waard.

De avond stond in het teken van TOS, een taalontwikkelingsstoornis die kinderen belemmert om taal te leren.

Bernadette Sanders, auteur van drie boeken over TOS gaf een boeiende lezing.


TOS is een van de meest voorkomende, maar tegelijk minst herkende ontwikkelingsstoornissen bij kinderen en jongeren. Wat me hierin het meest raakt, is hoe verschillend deze stoornis zich kan uiten en hoe diep het dagelijks leven beïnvloedt. TOS is complex en vraagt het om meer dan kennis alleen: het vraagt verfijnd kijken, afstemmen. En echt begrijpen dat taal niet zomaar een vaardigheid is, maar dat het fundament onder leren, relaties en zelfvertrouwen is. Precies die combinatie van veelvoorkomend en weinig bekend is voor mij de aanleiding om dit blog te schrijven.


Wat me meteen opviel, was hoe Bernadette Sanders theorie moeiteloos verweefde met praktijkvoorbeelden en situaties die ik als kindercoach uit mijn praktijk herken. Haar bevlogenheid voor vroeg signaleren en het ondersteunen van kinderen was voelbaar en maakte diepe indruk op mij. Terwijl ik luisterde, drong langzaam tot me door hoeveel kinderen nog steeds onzichtbaar blijven. Hun worsteling met taal wordt vaak niet herkend of verkeerd geïnterpreteerd.

Niet omdat ouders of leerkrachten niet betrokken zijn, maar omdat TOS zich op zóveel verschillende manieren kan laten zien. De groep kinderen met TOS is namelijk ontzettend divers. Bij de één zit de uitdaging vooral in de spraakproductie. Bij de ander in het begrijpen van gesproken taal. Weer een ander worstelt met woordenschat, grammatica of met het leren van taalgebruiksregels in sociale situaties. En omdat deze puzzel voor ieder kind anders is, voelt hun worsteling aan de buitenkant vaak niet eenduidig.


Een kind dat weinig zegt, lijkt verlegen.
Een kind dat uitleg mist, lijkt dromerig.
Een kind dat snel gefrustreerd raakt, lijkt opstandig.
Een kind dat opdrachten niet begrijpt, lijkt niet gemotiveerd.


Maar onder dat alles schuilt vaak een stille strijd. Een voortdurende poging om woorden te vinden, taal te verwerken en mee te blijven doen in een wereld die voortdurend in taal beweegt. Het liet me opnieuw zien hoe belangrijk het is om verder te kijken dan wat zichtbaar is in gedrag en houding. Het gaat niet alleen om woorden; het gaat om zelfvertrouwen, vermogen om verbinding te maken en ruimte om zich op eigen manier te uiten.

 

TOS in de schaduw van bekende labels

In onze maatschappij is het verleidelijk om gedrag snel een label te geven. Het geeft houvast en maakt duidelijk wat iemand ‘doet’ of ‘laat zien’. Maar dat gemak kan ook een valkuil zijn: een label legt de focus op het zichtbare gedrag en laat de diepere context vaak buiten beschouwing. Voor professionals biedt het label een gevoel van controle: er is een plan, een interventie, er lijkt grip op de situatie. Toch schuilt daar het risico dat het kind zelf en zijn unieke uitdagingen ondergesneeuwd raken.


Bij kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) wordt dat pijnlijk zichtbaar. TOS komt voor bij 5 tot 7% van de kinderen, ongeveer twee per schoolklas. Vaak gaat het samen met uitdagingen die bekender zijn, zoals dyslexie (25%), ADHD (20%) of ASS (10%). Wanneer meerdere stoornissen samen voorkomen, spreken we van comorbiditeit. Dan worstelt een kind niet alleen met taal, maar ook met lezen, concentratie of sociale interacties. Hierdoor kan TOS gemakkelijk over het hoofd worden gezien, terwijl het een belangrijke oorzaak is van de uitdagingen die het kind ervaart.


Aan de andere kant is er het pad van misdiagnose. Omdat de taalontwikkelingsstoornis vaak verborgen blijft, wordt het gedrag dat kinderen laten zien soms verkeerd geïnterpreteerd. Een kind dat gefrustreerd raakt omdat het niet kan vinden wat het wil zeggen, kan prikkelbaar en boos of juist terughoudend overkomen. Leerkrachten en anderen zien dit gedrag en labelen het soms snel als ADHD, ADD of ASS,. Terwijl de kern van de moeilijkheid in de taalontwikkeling ligt. Het gevolg is dat het echte uitdaging, de TOS, onopgemerkt blijft en het kind niet de juiste ondersteuning krijgt.


Het blijft daardoor belangrijk om niet alleen te kijken wat een kind laat zien, maar vooral waarom het dat laat zien. In een samenleving die steeds sneller houvast zoekt en werkt vanuit protocollen en systemen wordt het cruciaal om juist stil te staan. Om voorbij gedrag en labels te kijken, subtiele signalen te zien en te luisteren. Ouders voelen vaak dat er iets wringt, maar weten niet waar te beginnen. Zeker als niemand ooit heeft verteld dat TOS bestaat. Dat maakt het des te belangrijker dat we leren herkennen, begrijpen en ondersteunen in plaats van alleen verklaren en labelen.

 

TOS begrijpen: waarom taal meer is dan woorden

Een taalontwikkelingsstoornis is geen taalachterstand. Het is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis: het brein van een kind verwerkt taal anders en minder efficiënt. Kinderen met TOS hebben vaak moeite om zichzelf uit te drukken en soms ook om taal van anderen volledig te begrijpen. Bij sommige kinderen met TOS is spraak moeilijk te verstaan en hebben ze moeite met klanken. Daarnaast gebruiken ze vaak kortere zinnen en laten ze werkwoorden weg.

Dit verschilt duidelijk van een kind dat ‘laat begint met praten’. Bij TOS zijn de uitdagingen hardnekkig en raken ze bijna alle facetten van leren, communiceren en sociaal functioneren.

 

Veel mensen die een kind met TOS ontmoeten, denken vaak dat het ‘dom is’ of dat het ‘raar praat’.

In werkelijkheid zegt TOS niets over de intelligentie; kinderen met TOS zijn vaak slim en scherp, alleen hun taal volgt niet altijd even makkelijk.

 

Zoals eerder gezegd, in Nederland krijgt naar schatting 5 tot 7% van de kinderen de diagnose TOS. Toch wordt de diagnose vaak pas rond het derde levensjaar gesteld, terwijl de eerste 1000 dagen cruciaal zijn voor taalontwikkeling. Er zijn aanwijzingen in de Nederlandse literatuur dat TOS ook bij oudere kinderen voorkomt, maar er zijn geen eenduidige en actuele cijfers bekend over hoeveel kinderen pas tijdens de basisschool- of middelbare schoolleeftijd gediagnosticeerd worden.


In deze periode van 1000 dagen gebeurt er meer dan veel mensen denken. Het brein groeit razendsnel, maakt verbindingen aan en het brein van het kind reageert sterk op alles wat het hoort, voelt en ziet. Je kunt deze fase zien als het leggen van de fundering van een huis. Een stevige ondergrond zorgt ervoor dat alles wat later gebouwd wordt, zoals woordenschat, zinsbouw, begrip, lezen en sociale interactie, stabiel kan staan.


Maar in diezelfde periode wordt niet alleen de fundering gelegd. Er wordt ook al een steiger voor de toekomst opgebouwd die verrassend hoog reikt. Baby’s die nog niet praten, zijn al volop bezig met taal: ze onderscheiden klanken, reageren op intonatie en bouwen geheugenpaden voor woorden die pas veel later gebruikt worden. In deze periode leert het niet alleen taal horen, maar ook de betekenis van taal. Het leert dat woorden houvast geven, dat klanken bij gevoelens horen en dat contact ontstaat door wederkerigheid.

 

Wanneer taal struikelt, struikelt vaak veel mee. Daarom is vroeg signaleren zo belangrijk. Met de juiste ondersteuning kunnen kinderen met TOS beter aan te sluiten bij het leren op school, makkelijker verbinding maken met leeftijdsgenoten en met vertrouwen in zichzelf opgroeien.

 

Bij een onderzoek naar TOS wordt niet alleen gekeken naar wát een kind zegt, maar vooral naar hoe het taal verwerkt en gebruikt. Daarnaast wordt ook de bredere communicatie onder de loep genomen. Hoe vertelt een kind iets? Kan het duidelijk maken wat het bedoelt? Gebruikt het taal om contact te maken, om te reageren, om samen te spelen?

Juist die combinatie geeft een compleet beeld van hoe een kind taal inzet in het dagelijks leven.

 

TOS in het dagelijks leven: een stille uitdaging voor kind en omgeving

 Kinderen met TOS ervaren hun dagelijks leven vaak anders dan we zien. Wat voor anderen vanzelfsprekend lijkt, zoals een gesprek volgen, een verhaal vertellen, meepraten in een spel, kan voor hen een constante inspanning zijn. Soms weet een kind precies wat het wil zeggen, maar de woorden komen niet. Terwijl je denkt dat je kind stil is of niet luistert, werkt het in stilte keihard om zijn gedachten te ordenen en zichzelf verstaanbaar te maken.


Onder deze inspanning ligt iets wat je niet ziet: de innerlijke spraak. Dat is de zachte stem in het hoofd waarmee een kind zijn dag organiseert, emoties ordent en nadenkt over wat er gebeurt. Bij TOS werkt die stem minder soepel. Gedachten en woorden komen in losse stukjes, zonder dat ze vanzelf een samenhangend geheel vormen. Een ogenschijnlijk simpele reeks taken, bijvoorbeeld eerst huiswerk maken, dan opruimen, daarna spelen, kan voelen als een ingewikkelde puzzel, waarbij alles stap voor stap in het hoofd geordend moet worden.


Op school merk je dit vaak terug in leeractiviteiten. Begrijpend lezen kost veel energie, omdat een kind de woorden en zinnen langzaam moet verwerken. Schrijven en spelling kunnen struikelblokken zijn, omdat het niet alleen om het opschrijven van letters gaat, maar om het tegelijk denken, plannen en structureren van taal in een visuele vorm. Mondelinge opdrachten of snelle instructies zijn een uitdaging: het kind hoort alles, maar moet eerst in zijn hoofd de woorden ordenen voordat het kan antwoorden.


Deze voortdurende mentale inspanning merk je soms terug in gedrag: het kind kan sneller gefrustreerd raken, terughoudend zijn of juist fel reageren. Het is geen koppigheid; het is de uiting van een hoofd dat continu moet werken om overzicht te houden. Tegelijkertijd zie je vaak hoe creatief en veerkrachtig het kind is. Het vindt manieren om te compenseren, zoekt oplossingen en benut zijn sterke kanten.

 

TOS herkennen: subtiele patronen in taalontwikkeling

De ontwikkeling van een kind speelt zich altijd af binnen een netwerk van relaties. Kinderen groeien op in voortdurende interactie met ouders, broertjes en zusjes, opa’s en oma’s en hun directe omgeving. Omdat deze relaties zo nauw zijn, kan het soms lastig zijn om te zien wanneer de taalontwikkeling net anders verloopt dan bij leeftijdsgenoten.


Kleine haperingen of vertragingen in taal blijven gemakkelijk onopgemerkt, of worden toegeschreven aan temperament, leeftijd of karakter. Ook geslacht speelt een rol: jongens krijgen ongeveer drie keer vaker de diagnose TOS Dat betekent echter niet dat meisjes minder kans hebben; hun uitdagingen worden vaak later zichtbaar, omdat ze beter leren compenseren of stiller gedrag laten zien. Juist deze subtiele signalen kunnen veel vertellen over de manier waarop een kind taal verwerkt.


Soms hoor je zinnen die net niet helemaal kloppen. Op andere momenten lijkt de woordenschat achter te blijven of zie je een kind zoeken naar woorden alsof het steeds een halve gedachte probeert te pakken. Het kan ook stiller worden, of juist omwegen gebruiken om te zeggen wat het bedoelt. Lezen vraagt in zulke situaties vaak zoveel mentale inspanning dat het kind onderweg de draad verliest. Voorlezen voelt dan lichter, omdat het de druk wegneemt om elk woord te decoderen en te begrijpen. Net zoals lezen veel energie kost bij TOS, kan schrijven ook lastig zijn: terwijl het kind probeert woorden te vinden en zinnen op te bouwen, moet het tegelijk letters vormen en netjes op papier zetten, waardoor handschrift traag of slordig kan worden ondanks voldoende motorische vaardigheid. Dat zijn vaak de eerste, zachte signalen die kunnen wijzen op een taalontwikkelingsstoornis (TOS).

 

TOS kan zich in grote lijnen op twee manieren uiten: expressief, receptief, of een combinatie van beide. Daarbij kunnen ook subtielere uitdagingen optreden, zoals moeite met het vinden van woorden in sociale situaties, het begrijpen van humor of het uitdrukken van gevoelens. Door deze uiteenlopende vormen en intensiteiten krijgt elk kind een uniek profiel, met eigen sterke kanten én specifieke uitdagingen.


Bij expressieve uitdagingen weet een kind vaak precies wat het wil vertellen, maar komen de woorden niet vanzelf. Zinnen blijven kort, grammatica verschuift of wordt weggelaten, en verstaanbaarheid wisselt. In de beleving van het kind kan dat spanning geven. Soms wordt het stiller, soms komt er juist fel gedrag boven. Ouders herkennen het vaak thuis: een kind dat halverwege een verhaal stokt, woorden door elkaar haalt of ineens dichtklapt op momenten waarop praten normaal zou zijn. Niet omdat het niet wil, maar omdat taal simpelweg meer inspanning kost.


Bij receptieve uitdagingen ligt de moeilijkheid meer aan de kant van het begrijpen. Langere zinnen, uitleg of instructies komen minder gemakkelijk binnen. In de klas kan dit lijken op niet luisteren of afdwalen, terwijl het brein juist hard werkt om alle informatie te ordenen. Die stille strijd zie je niet altijd aan de buitenkant. Soms merk je alleen dat een kind sneller moe wordt, sneller onzeker raakt of vaker bevestiging zoekt.


Om patronen beter te begrijpen, wordt bij jonge kinderen vaak gebruikgemaakt van de Early Language Scale (ELS). Deze meet niet alleen wat een kind kan zeggen, maar ook wat het begrijpt en hoe taal wordt ingezet in contact: bij spel, instructies en het uitdrukken van gevoelens. De ELS is bedoeld voor professionals, maar de signalen die het in kaart brengt kunnen ouders helpen om de ontwikkeling van hun kind beter te observeren en hierover in gesprek te gaan met een deskundige. Het maakt zichtbaar waar een kind al sterk in is, en waar het nog ondersteuning kan gebruiken.

Wanneer taal niet vanzelf mee ontwikkelt, kan dat verwarrend zijn. Zeker als het nog niet duidelijk is wat er precies speelt. In zulke situaties kan een eerste gesprek met de huisarts of jeugdarts helpend zijn. Samen kan worden bekeken wat opvalt, welke vragen er leven, en welke vervolgstappen passend zijn. Bij sterke aanwijzingen voor TOS wordt een verwijzing gedaan naar logopedie of een multidisciplinair diagnostisch centrum.


Ouders als brug tussen kind en wereld

Ouders spelen een unieke en onmisbare rol in de taalontwikkeling van hun kind. Zij zijn de constante factor in het dagelijks leven en kunnen met aandacht, geduld en kleine stappen een groot verschil maken. Omdat zij hun kind in allerlei situaties zien, kunnen ze steun bieden op manieren die school of andere professionals vaak niet kunnen. Het gaat niet om ‘meer oefenen’ of perfectie, maar om een veilige omgeving waarin een kind zich gehoord en begrepen voelt. Juist die kleine, dagelijkse momenten maken het verschil.


Er zijn verschillende manieren waarop ouders taal op een natuurlijke en speelse manier kunnen stimuleren:

  • Voorlezen en samen verhalen maken: Neem dagelijks een paar minuten om een boek te lezen of een eigen verhaal te verzinnen. Zo wordt nieuwe woordenschat en zinsbouw spelenderwijs aangeboden. Alleen luisteren helpt een kind al om taal te internaliseren.
  • Zachte correcties: In plaats van direct te corrigeren, kan de juiste vorm worden voorgedaan. Bijvoorbeeld: “Ja, ik zie de hond. De hond rent snel.” Het kind leert correct taalgebruik zonder dat het zich beoordeeld voelt.
  • Rituelen met taal: Momenten zoals praten tijdens het koken, aankleden of een wandeling bieden houvast en maken taal oefenen een natuurlijk onderdeel van de dag.


Even belangrijk is het benoemen van emoties en gevoelens:

  • Emotiekaarten of pictogrammen: Laat het kind een kaart kiezen die past bij hoe het zich voelt. Ouders vertalen dit vervolgens in woorden: “Ah, je voelt je boos omdat het regent en we niet naar buiten kunnen. Dat snap ik.” Zo wordt communicatie geopend en leert het kind gevoelens te herkennen en reguleren.
  • Korte, dagelijkse gesprekjes: Bespreek samen de dag: wat was leuk, wat moeilijk? Dit helpt het kind woorden te vinden voor ervaringen en gevoelens en laat zien dat praten veilig en waardevol is.


Het vieren van kleine successen is essentieel. Een volledige zin uitspreken, een instructie opvolgen of een geslaagde speelafspraak afronden zijn mijlpalen die erkenning verdienen. Een veilige plek creëren waar het kind fouten mag maken, zich kan uiten en vertrouwen opbouwt, helpt stapsgewijs bij de ontwikkeling. Geduld, herhaling en positieve feedback leren een kind strategieën ontwikkelen om woorden te vinden, emoties te benoemen en actief deel te nemen aan de wereld om zich heen.


Op deze manier leert een kind dat het gezien en gehoord wordt, dat woorden en gevoelens ertoe doen en dat talenten tot bloei kunnen komen. Het gaat niet om perfectie, maar om vertrouwen, verbinding en het ontdekken van eigen kracht. Kleine, dagelijkse interventies vormen samen een stevige basis waarop een kind kan groeien, zowel in taal als in sociaal-emotioneel functioneren.


Een taalontwikkelingsstoornis is veel meer dan alleen een taaluitdaging: het laat zien hoe een kind de wereld ervaart, ordent en betekenis geeft. Achter ogenschijnlijk stil gedrag, gefronste wenkbrauwen of korte zinnen schuilt een constante mentale inspanning schuilt een voortdurende mentale inspanning die nauwelijks zichtbaar is. Het nuanceert ons begrip van ‘taal’ en laat zien dat taal niet alleen een middel is om te spreken, maar een manier om te denken, te verbinden en jezelf te ervaren.


Door stil te staan bij deze gelaagdheid verschuift de blik van wat het kind niet kan, naar hoe het zijn eigen oplossingen vindt en welke ruimte het nodig heeft om zich op zijn manier te uiten. Het inzicht dat TOS niet alleen een stoornis is, maar een unieke manier van informatie verwerken en ervaren, biedt een nieuwe laag van begrip. Het nodigt ons uit om geduldiger, zorgvuldiger en vooral nieuwsgieriger te zijn: niet alleen om kinderen te ondersteunen, maar om ze werkelijk te zien, in al hun complexiteit, veerkracht en creativiteit.


Zo groeit het kind in vertrouwen, veerkracht en verbondenheid,

en voelt het: ik word gezien, ik mag er zijn, en mijn stem wordt gehoord.



Herkennen jullie iets in dit verhaal? Maken jullie je als ouders zorgen over hoe jullie kind zich ontwikkelt? Vertrouw op jullie gevoel enen observaties. Een eerste stap kan zijn om deze te bespreken met jullie huisarts. Daarnaast kun je altijd contact met mij opnemen. Samen kunnen we kijken hoe jullie jullie kind kunnen ondersteunen en zijn of haar zelfvertrouwen kunt versterken!


 

BRONNEN:


  • AllesoverTOS. (z.d.). ELS – Vragenlijst taalontwikkeling [webpagina]. Geraadpleegd op 22 november 2025, van https://www.allesovertos.nl/ouders/wat-is-tos/els-vragenlijst-taalontwikkeling
  • Boerma, T., Selten, I., & Wijnen, F. N. K. (2024). Aandacht voor taal; afwijkende taalontwikkeling en psychiatrische symptomen bij kinderen. Tijdschrift voor Psychiatrie.
  • De Vries, J., van der Velde, M., Veldkamp, B., Hakvoort, B., Bulder, E., Essen, A., & Schildkamp, K. (2025). Gender and multilingual bias in observations of children with a developmental language disorder. Frontiers in psychology, 16, 1572727.
  • Deij, A. (2018). Elk Woord Telt: Omgaan met een taalontwikkelingsstoornis / TOS (2e druk). Primascriptum.
  • Gerrits, E. (2018, 20 september). Zeven procent van de kinderen in de leeftijd van 5 jaar heeft een taalontwikkelingsstoornis. Universiteit Utrecht.
  • Gerrits, E., Beers, M., Bruinsma, G., & Singer, I. (red.) (2017). Handboek taalontwikkelingsstoornissen. Bussum: Coutinho.
  • Gerrits, E., de Groot, J., Wösten, L., Zwitserlood-Nijenhuis, M., & Dekker, M. Indirecte taaltherapie met ouders van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS).
  • Gerrits, E., Kerkhoff, A., Zwitserlood, R., Boonstra, M., & de Bree, E. (2025). TOS en innerlijke taal: stand van de wetenschap en implicaties voor de praktijk. Stem-, Spraak- en Taalpathologie.
  • Smartonderwijs. (z.d.). Feiten en cijfers… TOS. Smartonderwijs. https://www.smartonderwijs.nl/uploads/9/4/6/7/9467353/feiten_en_cijfers.pdf
  • Academische Werkplaats Limburg. (z.d.). Prevalentie TOS en vroege signalering [presentatie]. https://www.academischewerkplaatslimburg.nl/wp-content/uploads/Presentatie-4-Kentalis.pdf
  • Van den Bedem, N. P., Dockrell, J. E., van Alphen, P. M., de Rooij, M., Samson, A. C., Harjunen, E. L., et al. (2018a). Depressive symptoms and emotion regulation strategies in children with and without developmental language disorder: A Longitudinal study. International Journal of Language & Communication Disorders, 53(6), 1110-1123.
  • Van den Bedem, N. P., Dockrell, J. E., Van Alphen, P. M., Kalicharan, S. V., & Rieffe, C. (2018b). Victimization, bullying, and emotional competence: Longitudinal associations in (pre)adolescents with and without developmental language disorder. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 61, 2028-2044.
  • Van Barreveld, M., Scheper, A., Vissers, C., Duinmeijer, I., & Hakvoort, B. (2025). Social-Emotional Functioning and Quality of Life in Language Disorders: A Systematic Review of Development From Childhood to Adolescence. International journal of language & communication disorders, 60(3), e70039.



BOEKEN van Bernadette Sanders:

  • Sanders, B. (2017). Taalontwikkelingsstoornissen in de klas: praktische handelingsadviezen en tips. Lannoo.
  • Sanders, B. (2019). Taalontwikkelingsstoornissen in het voortgezet onderwijs en mbo: praktische handelingsadviezen voor school, praktijk en stage. Lannoo.
  • Sanders, B. (2021). Taalontwikkelingsstoornissen bij het jonge kind (0–8 jaar): signaleren, praktische handelingsadviezen en tips. LannooCampus.

 

Van vakantieflow naar schoolritme, samen een brug bouwen naar een gouden start

door Ilse Steenbergen • 28 augustus 2025
De zomervakantie zit er bijna weer op. Speciaal voor OudersHW schreef ik een informatieve gastblog. Lees hem hier! De zomervakantie. Voor veel gezinnen een tijd van lucht, rust en ruimte. Geen gehaast in de ochtend, geen huiswerk, geen druk schema met sport, geen vol hoofd. Gewoon even zijn. Een periode waarin kinderen langzaam tot rust komen. Hun eigen ritme vinden. Weer even ‘gewoon kind’ kunnen zijn, zonder te moeten presteren. Voor veel ouders is het ook een tijd waarin er wat meer lucht komt. Minder geregel. Minder strijd. Meer momenten van verbinding. Even geen strijd over kleren die niet goed zitten, schooltaken die frustreren, of overprikkeling na een drukke dag. Mika’s moeder voelt dat er iets speelt, maar wat? Ze weet niet precies waar het zit, maar de lichte ontspanning van de vakantie maakt plaats voor iets dat meer spanning in zich draagt. Het is ergens halverwege augustus. Mika zit op de grond met kleurpotloden om zich heen, als de brievenbus kleppert. Haar moeder raapt de stapel folders op. Grote letters: Back to school! Nieuwe tassen, schriften, pennen en brooddozen. ‘Jouw gymschoenen zijn echt versleten,’ zegt haar moeder terwijl ze de schoenenfolder op tafel legt. ‘We moeten binnenkort even kijken.’ Mika knikt, zonder op te kijken. Ze kleurt verder, nét iets stiller dan eerst. De dag erna staan ze buiten. De buurvrouw komt aanlopen, glimlacht naar Mika. ‘En, heb je er alweer een beetje zin in… om naar school te gaan?’ Mika haalt haar schouders op. ‘Weet ik niet zo.’ Haar moeder kijkt naar haar gezicht. Een kleine frons. Nauwelijks zichtbaar, maar ze ziet het. De rest van de dag is Mika wat kortaf. Later die week barst ze ineens in tranen uit omdat de pot pindakaas op is. Dan weer zit ze stilletjes op de bank, met haar knuffel op schoot. Niet ieder kind staat te springen Voor veel kinderen is school een gezellige plek. Ze kijken ernaar uit om vriendjes en klasgenootjes weer te zien, verlangen naar de structuur van school, het dagritme en voelen zich er thuis, omdat ze zich veilig voelen in de klas, steun ervaren van hun juf of meester en hun plekje in de groep hebben gevonden. Maar dat is niet voor iedereen zo. Er is ook een groep kinderen bij wie de gedachte aan de eerste schooldag eerder spanning oproept dan enthousiasme. Niet omdat ze niet naar school willen om thuis te kunnen gamen en televisie kijken, maar omdat school voor hen niet vanzelfsprekend voelt als een veilige of prettige plek. Vaak zijn dit kinderen die zich anders voelen dan anderen. Kinderen die gevoelig zijn voor prikkels of stemmingen, die sneller overprikkeld raken, moeite hebben met lezen of rekenen of juist snel verveeld zijn. Kinderen met een labels zoals dyslexie, ADHD, HSP, autisme of kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid. Kinderen die niet goed passen binnen het standaardstramien van ons onderwijssysteem. Voor hen betekent 'weer naar school' niet alleen het loslaten van de vakantie, maar óók het weer betreden van een wereld waarin zij zich soms onbegrepen, overvraagd of tekortgedaan voelen. Als spanning een echo is van vroegere ervaringen Wat op het eerste gezicht gewoon gezonde spanning lijkt, kan voor sommige kinderen een terugkeer zijn naar iets ouds. Naar ervaringen van niet mee kunnen komen, van anders zijn, van steeds nét buiten de lijntjes kleuren. Het roept herinneringen op aan momenten van afwijzing, frustratie of onbegrip, gevoelens die diep vanbinnen zijn blijven hangen en nu opnieuw worden aangeraakt:  Lesstof die niet past ,te makkelijk, te verwarrend, te saai. Een juf of meester die haar of zijn best doet, maar je net niet snapt. Steeds moeten stilzitten , terwijl je lijf snakt naar beweging. Lange instructies zonder interactie , die je hoofd laten tollen. Opdrachten zonder betekenis , waar je niks mee kunt. Een klas vol prikkels , waar je overleeft in plaats van leert. Lezen onder tijdsdruk , terwijl de letters dansen en je hartslag omhoog schiet. Sommige kinderen kunnen niet goed onder woorden brengen wat er in hen omgaat zodra het schooljaar dichterbij komt. Ze voelen van alles, maar missen de taal om het te zeggen. In plaats van duidelijke woorden of uitleg, laten ze het zien in hun gedrag. Dat kan zich uiten in lichamelijke klachten zoals buikpijn of hoofdpijn, in een plotselinge woede-uitbarsting over iets kleins, of in een koppig 'nee', zonder dat ze zelf precies begrijpen waar dat vandaan komt. Wat er aan de buitenkant zichtbaar is, zoals weerstand, vermoeidheid, emotionele reacties, is vaak slechts het topje van de ijsberg. Daaronder liggen diepere lagen verscholen: herinneringen aan momenten waarop ze faalden, zich overvraagd voelden, of het gevoel hadden anders te zijn dan de rest. Het zijn ervaringen die soms al vroeg zijn ontstaan, en die zich niet alleen in het hoofd, maar ook in het lichaam hebben vastgezet. De spanning kruipt hun lijf in nog vóór ze het zelf beseffen. Een nieuwe juf of meester, ander klaslokaal, ander plekje in de klas, voor veel kinderen spannend, maar voor kinderen met een leeruitdaging voelt het als een alarm. Hun hart gaat sneller, spieren spannen aan, ademhaling versnelt. Alles in hun lichaam zegt: let op!. Ze slapen onrustiger en raken sneller uit balans. Het is geen onwil of lastig zijn, maar een lichamelijke reactie op de spanning die school oproept. ’s Avonds ligt Mika onder haar deken met haar knuffel stevig tegen zich aan. Haar moeder zit naast haar op bed. Het is stil in de kamer, maar Mika’s ademhaling verraadt dat haar hoofd nog lang niet stil is. Dan buigt haar moeder zich iets naar voren. “Wat zou jij fijn vinden op je eerste schooldag?” vraagt ze zacht. Mika fronst even. “Dat ik eerst gewoon even mag kijken. Zonder dat ik meteen iets moet zeggen.” De moeder van Mika knikt. “Dat lijkt me ook heel fijn. En je nieuwe meester… wat hoop je daarvan?” Mika zucht. “Dat hij rustig praat. En dat hij het niet erg vindt als ik iets niet meteen snap.” Haar moeder knikt. “Is er iets waar je een beetje tegenop ziet? Iets waar we over kunnen praten of samen kunnen oefenen?” Mika draait zich half op haar zij. “Dat ik niet weet waar ik moet gaan zitten. Of dat ik nergens hoor.” De moeder van Mika legt een hand op haar voet. “Dat is spannend, hè. En als je hoofd straks vol zit na school, weet je al wat dan helpt?” “Even niks hoeven. Of gewoon met jou wandelen. Zonder praten,” zegt Mika. Haar moeder glimlacht zacht. “Dat is goed om te weten. Dan doen we dat.” Mika’s moeder hoeft geen oplossing te hebben. Alleen de vragen stellen is al genoeg. Nieuwsgierig zijn zonder oordeel. Mika voelt: mijn gedachten zijn welkom. Mijn gevoelens mogen er zijn. De moeder van Mika helpt haar landen. Niet door iets groots te doen, maar door er echt te zijn. Met aandacht. Zodat Mika zich weer even veilig voelt, en haar voeten langzaam de grond weer raken. Wat kun jullie als ouders doen? Jullie kunnen de school niet veranderen, niet zomaar. Maar jullie kunnen wél een brug bouwen. Tussen de wereld van thuis en die van school. Een plek bieden waar alles wat ingewikkeld is, even mag landen. Waar spanning benoemd mag worden. Waar het tempo van wennen niet wordt opgejaagd. Waar geen eisen worden gesteld, maar vragen mogen bestaan. Want wennen aan school, aan een nieuwe plek, een andere juf of meester, een ander ritme… dat lukt pas als je eerst bent geland. Als je lijf weet: ik ben veilig. Ik mag er zijn. Pas dan durf je weer te leren, te proberen, te zoeken. Zonder dat je elke seconde hoeft te vechten om staande te blijven. Samen landen: zo kun jullie jullie kind helpen bij de start van het schooljaar De overgang van vakantie naar school voelt voor veel kinderen als een sprong in het diepe. Voor kinderen die nét even anders leren, voelen of denken, brengt dat soms extra spanning met zich mee. Tegelijk zit er ook iets opwindends in die eerste schoolweken. Een gezonde, tintelende spanning die past bij iets nieuws en onbekends. Alles is weer anders: de stemmen, de regels, de sfeer in de klas. Het vraagt tijd om te wennen, om opnieuw hun plek te vinden. Om te schakelen van de vrijheid van thuis naar de structuur van school. Maar voordat het echt vertrouwd kan worden, is er ruimte nodig. Ruimte om te landen, om te observeren, om die nieuwe wereld stap voor stap te leren kennen. 6 tips om jullie kind ruimte te geven om te landen en zich veilig te voelen tijdens deze nieuwe start. Niet groots of ingewikkeld, maar liefdevol en praktisch: 1. Praat over gevoelens Geef je kind de ruimte om te vertellen wat het voelt rondom de start van school. Luister zonder oordeel, zonder te bagatelliseren, maar ook zonder dingen groter te maken dan ze zijn. Merk je dat je kind vooral de negatieve dingen benoemt? Vraag dan ook eens naar wat wél fijn is. Zo krijgt het een gebalanceerd beeld van zijn eigen beleving. 2. Stel vragen die uitnodigen Vraag wat jullie kind spannend vindt, of wat het mist. Help het om die zorgen uit te spreken. Kijk samen waar je kind misschien zelf al een oplossing of idee voor heeft. Zo leert het vertrouwen op zijn eigen gevoel en inzichten. Ook hier helpt het om te vragen naar wat goed gaat, zodat het gevoel in evenwicht blijft. 3. Breng (weer) ritme en rust Zorg dat de ochtend- en avondroutines weer op gang komen. Dat geeft houvast in het schoolritme. Vergeet niet te zorgen voor momenten van ontspanning na een volle dag. Dat helpt om op te laden. 4. Creëer verbinding, ook op afstand Is het moeilijk om langere tijd van een van jullie gescheiden te zijn? Bedenk kleine rituelen die het contact vasthouden. Een armbandje of ketting met elkaars naam, een hartje op de hand, een briefje in de broodtrommel of iets kleins van thuis om vast te houden. Zeg dat het oké is om te wennen en dat je later extra zult knuffelen. 5. Blijf betrokken bij school Hou contact met de leerkracht en blijf weten hoe het met jullie kind gaat. Vertrouwen in de leerkracht is belangrijk, maar ook zij heeft niet altijd het hele verhaal. Samen kunnen jullie zorgen dat jullie kind goed wordt gevolgd. Geef de leerkracht tijd om de klas en jullie kind te leren kennen, maar bespreek meteen wat lastig is, zodat het niet kan escaleren. 6. Kijk naar wat wél lukt Help jullie kind om ook de positieve kanten te zien. Let daarbij goed op je eigen gevoel, want kinderen voelen het haarscherp als een van jullie of beiden gespannen zijn. Je hoeft je emoties niet te verbergen, maar probeer wel die balans te vinden tussen realistisch en hoopvol. In die eerste weken kunnen jullie als ouders een belangrijke ankerplek zijn. Niet door alles op te lossen, maar door stil te staan bij wat jullie zien, ruimte te maken voor wat jullie kind voelt en vertrouwen uit te stralen, ook als het allemaal nog niet vanzelf gaat. Misschien kunnen jullie helpen om het onbekende iets voorspelbaarder te maken. Of bieden jullie troost met een klein vertrouwd voorwerp in de schooltas, een hartje op de hand of een simpel ritueeltje aan de ontbijttafel of in de broodtrommel voor op school. Soms helpt het om dingen bespreekbaar te maken: wat vindt jullie kind lastig, wat juist leuk, waar loopt het tegenaan? En soms is het vooral belangrijk om níets te moeten. Gewoon thuiskomen, even hangen, niets hoeven uitleggen. Zodat er ruimte komt in het hoofd, rust in het lijf en vertrouwen in het hart. Ook jullie als ouders zijn aan het landen en wennen. Aan een nieuwe leerkracht, een nieuw ritme, misschien wel nieuwe zorgen. Het is logisch om even de kat uit de boom te kijken. Toch kan het de moeite waard zijn om vroegtijdig af te stemmen met school. Gewoon om samen even te kijken: wat heeft ons kind nodig om goed te kunnen landen? Een nieuwe schoolstart hoeft geen strijd te zijn. Met aandacht, mildheid en wat kleine bruggetjes tussen thuis en school ontstaat er ruimte. Om te groeien. Om te bloeien. En om opnieuw te landen, telkens weer. Kijk samen met je kind hoe het landen en wennen gaat, heb je vragen of zorgen? Neem contact met mij op voor een vrijblijvend gesprek . Samen zoeken we naar de beste ondersteuning, afgestemd op de unieke behoefte van jullie kind. Zo maken we van die spannende overgang een stap naar groei en zelfvertrouwen.

Tussen twee huizen, tussen twee werelden: een kindercoach helpt jullie kind de weg vinden

door Ilse Steenbergen • 26 juli 2025
Speciaal voor OudersHW schreef ik een informatieve gastblog over scheiden met kinderen. Lees hem hier ! Mama en papa gaan uit elkaar . Voor een kind zijn dat zes kleine woorden die de wereld op z'n kop zetten. De wereld zoals het die kende, verandert. Dat brengt niet alleen praktische veranderingen met zich mee zoals twee huizen, andere routines en het missen van de andere ouder, maar ook een diepe emotionele impact. Elk kind verwerkt die veranderingen op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Wat eerst vanzelfsprekend leek, samen ontbijten, grapjes aan tafel, op vakantie gaan met z’n allen, schuift uit beeld. Jongere kinderen vragen zich bijvoorbeeld af: wie brengt me naar bed? Waar staat straks mijn tandenborstel? Wat gebeurt er met mijn knuffel als ik heen en weer moet? Tieners stellen meer vragen als: Hoe blijf ik mijn eigen leven leiden tussen twee huizen? En Hoe vertel ik mijn vrienden wat er thuis gebeurt? Het gezin zoals het was, verandert. En met die verandering komen er vaak veel gevoelens mee, ook al blijven die soms onuitgesproken. Kinderen voelen feilloos aan dat er iets verandert. Al ver voor de woorden zijn uitgesproken. De spanning in huis, de blikken die vermeden worden, de stiltes die vallen. En wanneer het moment daar is, komt de klap. Als kindercoach zie ik die verwarring vaak niet in woorden, maar in gedrag. Sommige kinderen worden ineens stiller. Anderen laten meer boosheid zien. Er zijn kinderen die opeens buikpijn krijgen voor school, die weer in bed plassen, die niet meer kunnen slapen. En daaronder zit vaak een vraag die ze niet durven stellen: ‘Is dit mijn schuld?’ ‘Houdt papa nog wel van mij?’ ‘Kies mama straks voor mijn broertje in plaats van voor mij?’ Want dat is hoe kinderen vaak reageren als het binnen te veel is. Ze spreken via hun lijf, omdat woorden soms tekortschieten. En hoewel ouders vaak proberen uit te leggen dat het níét aan het kind ligt, voelt het vanbinnen vaak anders. Alsof het misschien toch iets verkeerd heeft gedaan. Van verwarring naar begrijpen Wat een scheiding zo verwarrend maakt voor kinderen, is dat het niet één duidelijke gebeurtenis is. Het is een proces. Een golf van veranderingen die over langere tijd op hen afkomt. De ene keer is het klein en stil, een andere indeling van de week, een kast die ineens half leeg is. Dan weer is het luid en groot: woordenwisselingen, tranen, een verhuisbericht. Kleuters begrijpen de woorden misschien nog niet, maar voelen de verandering diep. Schoolkinderen snappen al meer, maar worstelen met loyaliteit: ze willen geen partij kiezen. Tieners denken vooruit – over hun toekomst, hun relaties, hun plek in deze nieuwe werkelijkheid. En intussen zoeken ze allemaal, op hun eigen manier, naar houvast. Naar veiligheid. Naar iemand die zegt: Jij mag voelen wat je voelt. Je bent niet verantwoordelijk voor dit alles. En je beiden ouders houden van je. Jouw stem telt: hoe een kindercoach kinderen laat voelen dat ze er toe doen Een kindercoach verandert de situatie niet. De scheiding blijft, met alles wat daarbij hoort. Maar wat wél kan, is een veilige plek bieden waar het kind even niet hoeft te zorgen, schikken of uitleggen. In mijn praktijk sta ik naast het kind. Ik kijk mee, zonder oordeel. Ik help woorden geven aan wat verwarrend is. En als woorden te moeilijk zijn, gebruiken we tekeningen, verhalen, poppen of symbolen. Zo ontstaat er ruimte. Niet om ‘over’ de scheiding te praten, maar om te voelen wat het doet. En daar iets mee te mogen. We bouwen samen een veilige plek waar het kind zichzelf weer terugvindt. Het is een plek waar het leert: Wat er ook gebeurt om mij heen, ik ben belangrijk. Mijn stem telt. En ik mag er zijn, helemaal. Van daaruit begint de begeleiding. Aangepast aan de leeftijd, het tempo en de unieke binnenwereld van ieder kind. Voor kleuters (4 t/m 6 jaar): als je voelt wat je nog niet kunt uitleggen Kleuters snappen de woorden ‘scheiden’ of ‘co-ouderschap’ niet. Maar ze voelen het haarfijn aan: Er zijn tranen in huis, en een van de ouders is ineens minder thuis. De gezinsrituelen schuiven. Hun gedrag spreekt waar hun taal tekortschiet. Ze worden druk of juist stil. Ze gaan weer bedplassen of krijgen plots buikpijn. Ze signaleren met hun lijf wat ze vanbinnen nog niet kunnen zeggen. Wat een kleuter nodig heeft tijdens een scheiding: Eenvoudige uitleg, op maat van hun beleving . Niet één keer, maar telkens opnieuw. In dezelfde woorden, met dezelfde rust. Zekerheid in hun hart : ‘Het is niet mijn schuld.’ Een liefdevolle bevestiging : ‘Ook als alles verandert, blijf jij ons kind. En blijven wij van jou houden.’ Structuur, houvast en voorspelbaarheid . Weten wat wanneer gebeurt, door wie – en dat dit veilig is. Ruimte om te spelen wat ze nog niet kunnen zeggen . Met verhalen, knuffels, tekeningen of symbolen. In coaching werk ik zacht en speels. Met handpoppen, verhalen, symbolen en tekeningen. Kleuters hoeven niet te praten over wat ze voelen. Ze mogen het spelen, bouwen, herhalen. Tot het wat minder zwaar wordt vanbinnen. Voor kinderen van 6 tot 12 jaar: als gevoelens woorden krijgen Kinderen in deze leeftijdsgroep beginnen te begrijpen wat een scheiding inhoudt. Maar dat besef maakt het soms juist ingewikkelder. Ze willen niemand kwetsen. Passen zich aan. Ze zeggen dat het wel gaat, maar liggen ‘s avonds te piekeren. Ze balanceren tussen loyaliteit en zelfzorg. Tussen verdriet en hoop. Tussen aanpassen en zichzelf kwijt zijn. Wat kinderen van 6 tot 12 jaar in coaching mogen ontdekken: Dat de scheiding nooit hun schuld is . Nooit. Dat alle gevoelens welkom zijn . Boos, verdrietig, opgelucht, bang, in de war, alles mag er zijn. Dat beide ouders altijd van hen blijven houden . Ook al ziet het er nu anders uit. Dat praten mag, maar nooit hoeft . Soms zegt een tekening of een stilte al genoeg. Dat ook zij fouten maken erbij hoort – ook voor grote mensen . Net als grote mensen. Dat hun verhaal ertoe doet . Zelfs als het anders klinkt dan dat van hun ouders. Ik help hen om woorden te geven aan hun binnenwereld. Soms via tekenen of metaforen. Soms via concrete gesprekken. Altijd op hun tempo. Zodat ze zichzelf beter begrijpen, en weer grip voelen op hun veranderende leven. Voor pubers van 13 tot 17 jaar: als je je plek opnieuw moet bepalen Tieners kijken niet alleen naar het nú, maar ook naar de toekomst. Ze denken: Wat betekent dit voor mijn leven? Voor relaties? Voor wie ik ben en wie ik wil zijn? Sommigen sluiten zich af. Anderen nemen verantwoordelijkheid die hen niet toekomt. Of ze doen alsof het ze niets kan schelen, terwijl vanbinnen alles schuift. Een plek waar niets hoeft, maar alles mag. Waar stil zijn net zo oké is als praten. Begrip voor de warboel in hun hoofd . Zonder oordeel, zonder haast. Spiegels die helpen ontdekken wie ze zélf zijn . Niet als kind van, maar gewoon als zichzelf. Vrijheid om vragen te stellen die nergens anders passen . Over liefde, grenzen, loyaliteit, keuzes. Ruimte om stil te staan bij relaties – ook die met zichzelf . Steun om hun eigen pad te voelen en te volgen . Met vertrouwen, ook als de weg nog onbekend is. Ik sluit aan bij wat past. Soms is dat humor. Soms stilte. Of juist muziek, een gesprek, een tekening, een opdracht die aan het denken zet. Niet om iets te ‘fixen’, maar om te verdiepen. Ze mogen praten, maar ook zwijgen. Bewegen of juist stilzitten. Tekeningen maken of gewoon even zijn. Alles mag er zijn, niets hoeft. Want soms is erkenning al genoeg. Een zachte zin die landt, precies op het juiste moment: Het is logisch dat je je zo voelt. Een hoofdstuk, geen eindpunt Een scheiding is geen eindpunt. Het is een hoofdstuk. Soms pijnlijk. Vaak verwarrend. Maar ook een kans om te groeien, als gezin, als ouder, als kind. Ouders doen meestal alles wat ze kunnen. Maar in de wirwar van emoties, afspraken en veranderingen is het logisch dat niet alles soepel loopt. Vaak zijn er verschillende hulpverleners betrokken die ouders ondersteunen bij de financiële en rechtsgeldige afhandeling, zoals advocaten, mediators en financieel adviseurs. Zij richten zich op belangrijke praktische zaken zoals alimentatie, omgangsregelingen en de verdeling van bezittingen. Als kindercoach sta ik juist naast het kind. Terwijl anderen de praktische zaken regelen, help ik het kind om te gaan met de emoties en veranderingen die daarbij horen. Ik bied een veilige plek waar het kind zichzelf mag zijn, zijn gevoelens mag uiten en begrip krijgt voor wat het doormaakt. De verbinding tussen ouders en kind staat voorop wanneer ouders worden betrokken. Ik kijk met jullie mee, niet als mediator of rechter, maar als bondgenoot van het kind. Ik vertaal gedrag naar behoeftes en help ouders het verhaal van hun kind beter te begrijpen. Zo geef ik praktische handvatten om spanning te verlichten. Vaak zit de grootste winst in kleine aanpassingen: een vaste overdrachtsritueel, eenduidige communicatie, of gewoon de tijd nemen om te luisteren naar wat het kind níét zegt. Zo ontstaat er ruimte voor het kind om zich gezien en gehoord te voelen, en weer verder te groeien. Ruimte voor het kind in het scheidingsproces Een scheiding is geen kleinigheid. Niet voor ouders. En zéker niet voor kinderen. Toch is het geen verhaal zonder hoop. Juist in deze periode kun je als ouder een kind meegeven dat emoties er mogen zijn. Dat liefde niet verdwijnt door afstand. En dat ze er niet alleen voor staan. Wat ik als kindercoach bied, is iets wat in de storm vaak ontbreekt: een veilige ruimte om gewoon kind te zijn. Om te voelen, te ontdekken en opnieuw te leren vertrouwen. Een scheiding is voor een kind een verlieservaring. Niet altijd zichtbaar, maar wel voelbaar. Niet altijd in woorden, maar vaak in gedrag. Kindercoaching biedt iets essentieels: Een veilige plek om te landen. Ruimte om te voelen wat er is, zonder het te hoeven oplossen. Erkenning van hun verhaal, los van het grote-mensenperspectief. Zodat het kind, klein of groot, zich weer even kind mag voelen. Niet verantwoordelijk, niet op zijn tenen. Maar gedragen, gehoord en gezien. Wil je weten wat ik als kindercoach voor jouw kind kan betekenen tijdens of na een scheiding? Neem gerust contact op. Ik kijk, luister en denk graag met jullie mee.

De Kracht van Kindercoaching: géén labels, maar mogelijkheden

door Ilse Steenbergen • 18 april 2025
Als kindercoach krijg ik regelmatig de vraag: ' Wat doe je precies? ' De vraag is eenvoudig, het antwoord is dat veel minder. Want wat ik doe als kindercoach gaat verder dan het bieden van een snelle oplossing voor gedragingen of gevoelens van jullie kind die afwijken van de norm of jullie kind bijspijkeren in zijn of haar schoolwerk. Het gaat om het geven van ruimte voor groei, het begeleiden van kinderen naar een beter zelfbegrip en het ondersteunen van hen in het vinden van hun eigen kracht. In plaats van te focussen op wat er niet goed gaat, zoek ik naar wat wél werkt. Ik wil en kan jullie kind niet “fixen”, wat ik wel wil en kan is hem of haar helpen ontdekken wie jullie kind echt is. Want elk kind heeft zijn eigen unieke talenten, dromen en manier van leren. Wanneer we alleen kijken naar wat niet past, missen we wat jullie kind wél nodig heeft om te bloeien. In mijn werk als kindercoach richt ik me op wat er goed gaat, op wat wél mogelijk is. Hoe ik dat doe? Door samen met jullie als ouders en jullie kind te kijken naar wat hij of zij nodig heeft om vooruit te komen. Het draait niet om het analyseren van gedrag of het plakken van labels zoals ADHD, ASS, Dyslexie, faalangst of kenmerken van hoogbegaafdheid. Het gaat erom dat we samen ontdekken wat jullie kind echt nodig heeft om zichzelf te ontwikkelen. Er is veel ruimte voor creativiteit in mijn werk, en ik geloof dat dit kinderen helpt om zich vrijer uit te drukken. Door middel van spel, tekenen, visualisatie en gesprekken geef ik jullie kind de tools om zijn of haar eigen uitdagingen aan te gaan. Het is een actieve, oplossingsgerichte benadering, waarin we samen altijd focussen op de mogelijkheden in plaats van de beperkingen. Ontwikkeling is geen rechte weg, maar een dynamisch proces van vooruitgang, stilstand en soms zelfs teruggaan om opnieuw te beginnen. Het zijn de bochten, de omwegen en de onverwachte wendingen die ons vormen en laten groeien. We weten het allemaal: ontwikkeling is geen recht stijgende lijn. Als ouders kunnen we het gevoel hebben dat onze kinderen soms vastzitten, dat ze niet vooruitgaan of dat we niet weten hoe we hen moeten helpen. Dit is waar kindercoaching waardevol kan zijn. Door als coach samen met jullie kind en jullie als ouders te werken, kunnen we rust creëren. We ontdekken samen waar jullie kind zich vastloopt, wat hij of zij nodig heeft om weer in balans te komen, en hoe we hem of haar kunnen helpen om weer verder te groeien. Het is een samenwerking waarin kinderen zich gehoord voelen, en ouders handvatten krijgen om hun kind te ondersteunen. Het grote misverstand: kindercoaching is geen therapie In mijn werk wordt vaak gevraagd of kindercoaching hetzelfde is als therapie. Het antwoord is: nee. Therapie gaat vaak diep in op onderliggende psychologische kwesties en is langduriger van aard. Kindercoaching is kortdurend, oplossingsgericht en draait om praktische stappen en inzichten die kinderen helpen om hun eigen kracht en zelfvertrouwen te ontdekken. Het doel van coaching is niet om een kind te analyseren, maar om hem of haar inzichten te geven. Ik help kinderen niet alleen bij het omgaan met de uitdagingen van het moment, maar bij het ontwikkelen van veerkracht die hen een leven lang van pas zal komen. Dit doe ik met behulp van speelse en creatieve werkvormen, die zorgen voor een ontspannen sfeer waarin kinderen zich veilig genoeg voelen om te ontdekken wie ze zijn en wat ze nodig hebben. Wie we vandaag zijn, is het resultaat van alle ervaringen, keuzes en invloeden die ons pad hebben gekruist. De impact van kindercoaching op de ontwikkeling van jullie kind Wat kindercoaching voor jullie kind kan betekenen, is ontzettend waardevol. Wanneer kinderen zich gezien en gehoord voelen, kunnen ze beter omgaan met emoties zoals onzekerheid, angst of boosheid. Ze leren hun eigen krachten te herkennen, wat bijdraagt aan een sterk zelfvertrouwen. Het is een proces waarin kinderen leren dat ze niet alleen hun uitdagingen kunnen overwinnen, maar dat ze zelf de regie kunnen nemen over hun leer- en groeiproces. Ze ontdekken wat hen beweegt, en leren hoe ze dat kunnen inzetten om hun doelen te bereiken. Dit proces is vaak kort, maar de impact ervan is groot. Het is de basis voor een toekomst waarin ze stevig in hun schoenen staan. Veel ouders komen bij me omdat ze het gevoel hebben dat hun kind vastloopt. Dat ze niet weten hoe ze verder moeten helpen, omdat het gedrag of de emoties van hun kind hen te ver voorbij schieten. In die gevallen ben ik er niet om het probleem “op te lossen” zoals ouders misschien zouden hopen. Het gaat erom samen met jullie kind en jullie als ouders een nieuwe weg te vinden. Kindercoaching is geen snelle rit naar een probleemloos bestaan. Het is een ontdekkingsreis waarin kinderen leren omgaan met hun emoties en gedachten, maar ook leren omgaan met de ‘onvolkomenheden’ van het leven. Door ruimte te geven voor die ontdekkingen, kunnen kinderen zelfvertrouwen opbouwen en als een sterker persoon uit de coaching komen. Mijn visie als kindercoach: Vertrouwen en Maatwerk Elke sessie die ik geef is afgestemd op het kind dat ik tegenover me heb. Geen enkel kind is hetzelfde, en daarom is maatwerk zo belangrijk. Soms is een kind gewoon een beetje uit balans, soms heeft het kind meer begeleiding nodig om grote uitdagingen aan te pakken. Hoe dan ook, mijn benadering blijft altijd hetzelfde: ik bied een veilige ruimte waar jullie kind in zijn of haar eigen tempo kan groeien. Ook jullie als ouders zijn een belangrijk onderdeel van dit proces. Vaak is het juist de steun vanuit huis die kinderen verder helpt. Ik werk dan ook nauw samen met jullie om te zorgen dat het geleerde ook in de thuissituatie wordt toegepast. Door samen te werken, kunnen we jullie kind optimaal ondersteunen. Een kind is geen diagnose, geen probleem dat opgelost moet worden. Het is een uniek individu met talenten, dromen en een eigen manier van leren. Wanneer we alleen kijken naar wat niet past binnen het systeem, missen we wat een kind wél nodig heeft om te groeien. De sessies vinden doorgaans plaats onder schooltijd, bij voorkeur in de ochtend. Dit heeft te maken met het feit dat (jonge) kinderen vaak na een dag op school al 'vol' zitten, wat de effectiviteit van coaching kan beïnvloeden. Steeds meer scholen erkennen het belang van kindercoaching voor het sociaal-emotioneel welzijn van hun leerlingen. Ze zien in dat een gezonde emotionele basis bijdraagt aan de algehele ontwikkeling en het leervermogen van kinderen. Daarom zijn veel scholen bereid om kindercoaching tijdens schooltijd toe te staan, zodat kinderen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. De Kracht van samenwerken Als kindercoach heb ik geen toverstaf, maar ga ik samen met jullie kind op zoek gaat naar wat hij of zij nodig heeft om te bloeien. Want ieder kind heeft de ruimte en begeleiding nodig om zichzelf te ontdekken. Die ruimte geef ik ze, door te kijken naar de mogelijkheden en niet naar de beperkingen. Herkennen jullie jullie kind in bovenstaande situaties? Merk je dat je als ouders even niet weet hoe je het beste kunt ondersteunen? Kindercoaching kan net dat steuntje in de rug zijn dat jullie nodig hebben. Het is geen quick fix, maar een investering in het welzijn en de ontwikkeling van jullie kind, met de focus op wat wél kan en wat wél mogelijk is. Wil je weten hoe ik jullie kind kan helpen om zijn of haar eigen pad te vinden? Neem dan gerust contact op , ik kijk ernaar uit om samen met jullie de mogelijkheden voor jullie kind te ontdekken!
kind vol trots en kracht in supermancape

Van Twijfel naar Trots: Hoe je kind groeit in zelfvertrouwen

door Ilse Steenbergen • 27 maart 2025
Help jullie kind om op een vriendelijke en positieve manier over zichzelf te praten. Als jullie horen dat jullie kind zegt 'Ik kan dit niet', help hem of haar dan om dat om te buigen naar 'Ik kan dit nog niet, maar ik blijf oefenen!'. Een effectieve manier om dit te ondersteunen is door samen terug te kijken op kanjermomenten: succeservaringen die laten zien wat jullie kind al heeft bereikt. Door deze momenten regelmatig te benoemen, groeit het vertrouwen in eigen kunnen.
Milan en zijn vader zijn de tafels aan het automatiseren

Tussen begrijpen en beheersen: de missing link in leren

door Ilse Steenbergen • 15 maart 2025
Milan staart naar het werkblad voor zich. Zijn potlood tikt ritmisch op de rand van de tafel. “Vier keer zes…” Hij zucht. “Waarom moet ik dit leren? Ik kan het toch gewoon uitrekenen als ik het nodig heb?” Ik leun iets naar voren. “Hoe reken je het nu uit?” Hij haalt zijn schouders op. “Vier keer vijf is twintig, plus nog vier is vierentwintig.” Het klopt. En het is slim. Maar het duurt te lang in situaties waarin hij snel moet schakelen. Milan snapt de tafels conceptueel perfect, maar hij automatiseert ze niet. Dit is een klassiek voorbeeld van hoe hoogbegaafdheid niet altijd betekent dat leren moeiteloos gaat. Ook slimme breinen hebben inspanning  en doorzettingsvermogen nodig! Veel mensen denken dat kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid altijd uitblinken in schoolse vakken. Maar intelligentie is niet hetzelfde als vaardigheid. Sommige vaardigheden – zoals automatiseren – vragen om herhaling. En dat kan juist voor een kind met kenmerken van hoogbegaafdheid ontzettend lastig zijn. Milan ziet geen nut in het eindeloos oefenen van tafels. Hij wíl begrijpen, ontdekken, verbanden leggen. Maar pure herhaling? Dat voelt voor hem als tijdverspilling. En als iets geen zin heeft, verliest hij zijn motivatie. Toch weet ik dat hij dit nodig heeft. Niet omdat hij dom is zonder automatisering, maar omdat het hem helpt om sneller en vloeiender te rekenen. Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid leren vaak op hun eigen manier. Ze hebben een scherp analytisch vermogen, maar dat betekent niet dat alle aspecten van leren vanzelf gaan. Vaak zie je: Moeite met herhaling – Als ze iets conceptueel begrijpen, zien ze de noodzaak van oefenen niet. Gebrek aan motivatie bij routinematig werk – Het liefst willen ze waarom iets belangrijk is, anders haken ze af. Perfectionisme en frustratie – Als iets niet meteen lukt, voelen ze zich soms falen. S nelle, creatieve denkwijzen die botsen met standaardmethodes – Ze vinden hun eigen manieren om tot antwoorden te komen, wat niet altijd past binnen de schoolse verwachtingen. Leren draait niet alleen om het verzamelen van kennis. Voor kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid, die veel dingen van nature snel oppikken, kan juist het leren leren een uitdaging zijn. Niet alles gaat vanzelf, en sommige vaardigheden vragen oefening en geduld. Belangrijke lessen die zij onderweg tegenkomen, zijn: Doorzetten, ook als iets saai lijkt – Niet alles is spannend of uitdagend, maar doorzetten helpt bij het ontwikkelen van doorzettingsvermogen. Omgaan met frustratie en perfectionisme – Niet alles lukt in één keer, en dat is oké! Fouten maken hoort bij het leerproces. Accepteren dat sommige dingen geoefend moeten worden, ook als je ze snapt – Kennis beklijft beter als je herhaling toelaat. Snappen hoe losse puzzelstukjes later bij elkaar komen – Soms lijkt een taak nutteloos, totdat het later een onmisbare bouwsteen blijkt. Omgaan met traagheid – Niet alles hoeft razendsnel te gaan om waardevol te zijn. Vragen durven stellen – Zelfs als het voelt alsof je het al zou moeten weten. Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid hebben niet alleen een scherpe geest, maar ook de juiste mindset en motivatie nodig om hun talenten volledig tot bloei te laten komen. Milan tikt nog steeds met zijn potlood. “Wat als ik een tafel vergeet? Dan reken ik ‘m gewoon uit, toch?” Ik knik. “Dat kan. Maar stel dat je in een rekenwedstrijd zit tegen iemand die ze wel automatisch weet. Dan verlies jij kostbare tijd.” Hij fronst. “Dus het is eigenlijk een soort snelheidsboost?” “Precies.” Een twinkeling verschijnt in zijn ogen. “Wat als we een wedstrijd doen? Wie de meeste sommen binnen een minuut oplost?” Daar is het: de uitdaging die hij nodig heeft. Maar ik weet dat er nog iets mist. “Laten we het nóg leuker maken,” zeg ik. “Jij tegen je vader.” Zijn ogen lichten op. “Echt?” Zijn vader, die bij de sessie zit, grijnst. “Ik ga winnen, hoor.” Milan lacht. “Droom lekker verder, pap.” Ouderbetrokkenheid is essentieel In mijn praktijk werk ik altijd samen met een van de ouders tijdens de leerbegeleiding. Dit is een bewuste keuze. Kinderen leren niet alleen op school of tijdens extra begeleiding, maar zeker ook thuis – in een omgeving waar ze zich veilig voelen en waar het meeste oefenen plaatsvindt. Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid denken vaak op een andere manier, waardoor standaard oefenmethodes niet altijd aansluiten. Ze kunnen gefrustreerd raken, afhaken of simpelweg weigeren om herhalingsoefeningen te doen. Als ouders begrijpen waarom hun kind zo reageert, kunnen ze het op de juiste manier ondersteunen. Ouders zijn geen toeschouwers in dit proces, maar een onmisbare schakel. Door hen actief te betrekken: Wordt leren een gezamenlijke ervaring, geen eenzame strijd. Voelt het kind zich gesteund, wat het zelfvertrouwen vergroot. Wordt de motivatie versterkt door speelse competitie en samenwerking. Snappen ouders beter waar hun kind tegenaan loopt en hoe ze kunnen helpen. Voor kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid is het extra belangrijk dat ouders begrijpen hóé ze leren, en dat frustratie of weerstand niet betekent dat ze lui of dwars zijn – maar dat ze een andere aanpak nodig hebben. Wanneer een ouder meedoet, wordt leren geen ‘moetje’, maar iets wat ze samen doen. Dit zorgt voor verbinding en voorkomt dat het kind zich alleen voelt in zijn uitdagingen. Samen Leren, Samen Groeien Milan en zijn vader gaan de strijd aan. De eerste ronde wint Milan. De tweede ronde zijn vader. “Beslissende ronde?” vraagt hij met een grote grijns. Zijn vader lacht. “Laat maar komen.” Milan is aan het automatiseren zonder dat hij het doorheeft. Omdat hij het leuk vindt. Omdat het samen is. Heeft jullie kind ook moeite met automatiseren of motivatie? Laten we samen ontdekken wat wél werkt. Want leren draait niet alleen om wat je weet, maar ook om hoe je ermee omgaat – en met wie je het samen doet. Meer weten? Willen jullie meer weten over hoe kindercoaching jullie kind kan helpen? Plan een gratis kennismakingsgesprek , zo kunnen we bespreken wat de beste aanpak is voor het ondersteunen van jullie kind in zijn of haar ontwikkeling! Of zijn jullie op zoek naar informatie om thuis te werken aan een groeimindset, motivatie of manieren om te automatiseren? Neem gerust contact met me op! Samen kijken we naar wat jullie kind nodig heeft om vol vertrouwen te groeien. Op mijn website vinden jullie meer informatie over hoe ik jullie kind kan ondersteunen bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen, zowel bij leeruitdagingen als emotionele groei, met op maat gemaakte begeleiding en praktische tools. In mijn E-book: Hoogbegaafdheid Ontcijferd: Meer dan een Hoog IQ bied ik jullie inzicht in de wetenschappelijke achtergrond van kenmerken van hoogbegaafdheid, de verschillende manieren waarop het zich kan uiten en de uitdagingen die daarbij komen kijken. Deze inzichten kunnen ook handvatten bieden voor gesprekken met school of andere professionals, zodat jullie samen de juiste ondersteuning voor jullie kind kunnen vinden.

Het Mooiste dat je kunt worden, is Jezelf – Hoe Schatgravers kinderen met leeruitdagingen laat stralen

door Ilse Steenbergen • 13 maart 2025
Soms brengt een spel meer dan alleen plezier – het brengt echte verbinding. Schatgravers is zo’n spel. Het helpt kinderen én volwassenen om met andere ogen naar zichzelf te kijken, talenten te ontdekken en mooie gesprekken te voeren. Ik heb het zelf ervaren en gezien hoe ouders en kinderen hierdoor dichter bij elkaar komen. Daarom ben ik super trots dat ik een gastblog mocht schrijven voor Schatgravers ! 🎉 In mijn blog deel ik waarom dit spel zoveel betekent en hoe het bijdraagt aan zelfinzicht en fijne momenten samen.

Moeilijk gedrag of een briljant brein - Week van de Hoogbegaafdheid

door ilse steenbergen • 13 maart 2025
Het is de Week van de Hoogbegaafdheid, een thema waar ik als kindercoach en jongerencoach dagelijks mee bezig ben. Speciaal voor OudersHW schreef ik een informatieve gastblog boordevol inzichten over hoogbegaafdheid.  Lees hem hier!
Ik_kan_dit_gewoon_niet!

De Kracht van 'Nog Niet'

door Ilse Steenbergen • 17 januari 2025
Wanneer kinderen vastzitten in een Fixed Mindset, kan dit hun ontwikkeling belemmeren, maar met de juiste aanpak kunnen kinderen hun uitdagingen omzetten in kansen voor persoonlijke groei. Kindercoaching helpt kinderen om deze patronen en vicieuze cirkel te doorbreken. Samen ontdekken we dat zijn of haar uitdagingen slechts een onderdeel van jullie kind is, en niet bepaalt wie jullie kind is of wat jullie kind kan bereiken. De volgende keer dat jullie kind zegt: 'Ik kan dit niet', herinner het dan aan het magische woordje ‘nog’. Het is een kleine verandering, maar maakt een wereld van verschil.
Meisje met getekende graduation cap

‘Ze kunnen nu eenmaal niet allemaal naar het VWO!’

door Ilse Steenbergen • 7 maart 2024
Oei, deze uitspraak doet pijn! Want bij veel ouders waar een kind uitdagingen ervaart tijdens zijn basisschooltijd, kan deze opmerking als een mokerslag binnenkomen. Als een kind niet de leerontwikkeling laat zien die verwacht voor zijn leeftijd, niet meegroeit binnen de lijnen van de grafieken en niet de juiste scores haalt. Waarom lukt het niet, waar komt dat door? Zijn vaak de eerste gedachten. En echt niet dat bij ouders als eerste door hun hoofd schiet… ‘Help, nu kan mijn kind niet naar het VWO!’. Veel vaker maken ouders zich grote zorgen over andere dingen, zeker als ze zien dat het zelfvertrouwen van hun kind een flinke deuk heeft opgelopen. Hun kind wordt steeds stiller en trekt zich terug en wil geen fouten maken óf laat juist overdreven stoer gedrag op school zien, met alle gevolgen van dien.
Blog_Ben_Je_het_of_heb_je_het

Ben je het of heb je het? Je bent niet dyslectisch, je hebt dyslexie! Als je blond haar hebt, maakt je dat niet per definitie ‘blond’!

door Ilse Steenbergen • 8 januari 2024
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat kinderen die gelabeld worden de neiging hebben om zichzelf te zien door de ogen van het label. De diagnose wordt op deze manier een deel van de identiteit van het kind: het beïnvloedt niet alleen hoe zijn of haar eigen familie, leeftijdsgenootjes, juffen en meesters en de verdere omgeving naar het kind kijkt en reageert, maar het beïnvloedt zeker ook de manier waarop het kind naar zichzelf kijkt en vindt dat hij of zij moet gedragen.