Tussen begrijpen en beheersen: de missing link in leren

Milan staart naar het werkblad voor zich. Zijn potlood tikt ritmisch op de rand van de tafel.

“Vier keer zes…” Hij zucht. “Waarom moet ik dit leren?

Ik kan het toch gewoon uitrekenen als ik het nodig heb?”

Ik leun iets naar voren. “Hoe reken je het nu uit?”

Hij haalt zijn schouders op. “Vier keer vijf is twintig, plus nog vier is vierentwintig.”

Het klopt. En het is slim. Maar het duurt te lang in situaties waarin hij snel moet schakelen. Milan snapt de tafels conceptueel perfect, maar hij automatiseert ze niet. Dit is een klassiek voorbeeld van hoe hoogbegaafdheid niet altijd betekent dat leren moeiteloos gaat.

Ook slimme breinen hebben inspanning

en doorzettingsvermogen nodig!

Veel mensen denken dat kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid altijd uitblinken in schoolse vakken. Maar intelligentie is niet hetzelfde als vaardigheid. Sommige vaardigheden – zoals automatiseren – vragen om herhaling. En dat kan juist voor een kind met kenmerken van hoogbegaafdheid ontzettend lastig zijn.

Milan ziet geen nut in het eindeloos oefenen van tafels. Hij wíl begrijpen, ontdekken, verbanden leggen. Maar pure herhaling? Dat voelt voor hem als tijdverspilling. En als iets geen zin heeft, verliest hij zijn motivatie.

Toch weet ik dat hij dit nodig heeft. Niet omdat hij dom is zonder automatisering, maar omdat het hem helpt om sneller en vloeiender te rekenen.

Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid leren vaak op hun eigen manier. Ze hebben een scherp analytisch vermogen, maar dat betekent niet dat alle aspecten van leren vanzelf gaan. Vaak zie je:

• Moeite met herhaling – Als ze iets conceptueel begrijpen, zien ze de noodzaak van oefenen niet.
• Gebrek aan motivatie bij routinematig werk – Het liefst willen ze waarom iets belangrijk is, anders haken ze af.
• Perfectionisme en frustratie – Als iets niet meteen lukt, voelen ze zich soms falen.
• Snelle, creatieve denkwijzen die botsen met standaardmethodes – Ze vinden hun eigen manieren om tot antwoorden te komen, wat niet altijd past binnen de schoolse verwachtingen.

Leren draait niet alleen om het verzamelen van kennis. Voor kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid, die veel dingen van nature snel oppikken, kan juist het leren leren een uitdaging zijn. Niet alles gaat vanzelf, en sommige vaardigheden vragen oefening en geduld. Belangrijke lessen die zij onderweg tegenkomen, zijn:

• Doorzetten, ook als iets saai lijkt – Niet alles is spannend of uitdagend, maar doorzetten helpt bij het ontwikkelen van doorzettingsvermogen.
• Omgaan met frustratie en perfectionisme  – Niet alles lukt in één keer, en dat is oké! Fouten maken hoort bij het leerproces.
• Accepteren dat sommige dingen geoefend moeten worden, ook als je ze snapt  –   Kennis beklijft beter als je herhaling toelaat.
• Snappen hoe losse puzzelstukjes later bij elkaar komen  – Soms lijkt een taak nutteloos, totdat het later een onmisbare bouwsteen blijkt.
• Omgaan met traagheid  – Niet alles hoeft razendsnel te gaan om waardevol te zijn.
• Vragen durven stellen –  Zelfs als het voelt alsof je het al zou moeten weten.

Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid hebben niet alleen een scherpe geest, maar ook de juiste mindset en motivatie nodig om hun talenten volledig tot bloei te laten komen.

Milan tikt nog steeds met zijn potlood. “Wat als ik een tafel vergeet? Dan reken ik ‘m gewoon uit, toch?”

Ik knik. “Dat kan. Maar stel dat je in een rekenwedstrijd zit tegen iemand die ze wel automatisch weet.

Dan verlies jij kostbare tijd.”

Hij fronst. “Dus het is eigenlijk een soort snelheidsboost?”

“Precies.”

Een twinkeling verschijnt in zijn ogen. “Wat als we een wedstrijd doen? Wie de meeste sommen binnen een minuut oplost?”

Daar is het: de uitdaging die hij nodig heeft. Maar ik weet dat er nog iets mist.

“Laten we het nóg leuker maken,” zeg ik. “Jij tegen je vader.”

Zijn ogen lichten op. “Echt?”

Zijn vader, die bij de sessie zit, grijnst. “Ik ga winnen, hoor.”

Milan lacht. “Droom lekker verder, pap.”

Ouderbetrokkenheid is essentieel

In mijn praktijk werk ik altijd samen met een van de ouders tijdens de leerbegeleiding. Dit is een bewuste keuze. Kinderen leren niet alleen op school of tijdens extra begeleiding, maar zeker ook thuis – in een omgeving waar ze zich veilig voelen en waar het meeste oefenen plaatsvindt.

Kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid denken vaak op een andere manier, waardoor standaard oefenmethodes niet altijd aansluiten. Ze kunnen gefrustreerd raken, afhaken of simpelweg weigeren om herhalingsoefeningen te doen. Als ouders begrijpen waarom hun kind zo reageert, kunnen ze het op de juiste manier ondersteunen.

Ouders zijn geen toeschouwers in dit proces, maar een onmisbare schakel. Door hen actief te betrekken:

• Wordt leren een gezamenlijke ervaring, geen eenzame strijd.
• Voelt het kind zich gesteund, wat het zelfvertrouwen vergroot.
• Wordt de motivatie versterkt door speelse competitie en samenwerking.
• Snappen ouders beter waar hun kind tegenaan loopt en hoe ze kunnen helpen.

Voor kinderen met kenmerken van hoogbegaafdheid is het extra belangrijk dat ouders begrijpen hóé ze leren, en dat frustratie of weerstand niet betekent dat ze lui of dwars zijn – maar dat ze een andere aanpak nodig hebben. Wanneer een ouder meedoet, wordt leren geen ‘moetje’, maar iets wat ze samen doen. Dit zorgt voor verbinding en voorkomt dat het kind zich alleen voelt in zijn uitdagingen.

Samen Leren, Samen Groeien

Milan en zijn vader gaan de strijd aan. De eerste ronde wint Milan. De tweede ronde zijn vader.

“Beslissende ronde?” vraagt hij met een grote grijns.

Zijn vader lacht. “Laat maar komen.”

Milan is aan het automatiseren zonder dat hij het doorheeft. Omdat hij het leuk vindt. Omdat het samen is.

Heeft jullie kind ook moeite met automatiseren of motivatie?  Laten we samen ontdekken wat wél werkt. Want leren draait niet alleen om wat je weet, maar ook om hoe je ermee omgaat – en met wie je het samen doet.

Meer weten?

Willen jullie meer weten over hoe  kindercoaching jullie kind kan helpen? Plan een gratis kennismakingsgesprek, zo kunnen we bespreken wat de beste aanpak is voor het ondersteunen van jullie kind in zijn of haar ontwikkeling! Of zijn jullie op zoek naar informatie om thuis te werken aan een groeimindset, motivatie of manieren om te automatiseren? Neem gerust contact met me op! Samen kijken we naar wat jullie kind nodig heeft om vol vertrouwen te groeien.

Op mijn website vinden jullie meer informatie over hoe ik jullie kind kan ondersteunen bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen, zowel bij leeruitdagingen als emotionele groei, met op maat gemaakte begeleiding en praktische tools.

In mijn  E-book: Hoogbegaafdheid Ontcijferd: Meer dan een Hoog IQ bied ik jullie inzicht in de wetenschappelijke achtergrond van kenmerken van hoogbegaafdheid, de verschillende manieren waarop het zich kan uiten en de uitdagingen die daarbij komen kijken. Deze inzichten kunnen ook handvatten bieden voor gesprekken met school of andere professionals, zodat jullie samen de juiste ondersteuning voor jullie kind kunnen vinden.